Zodra Microsoft een nieuwe versie van Windows uitbrengt, komen altijd dezelfde vragen naar boven: Wie is sneller Windows 10 of 11? Blijven oude hardware en software werken? Zijn er nog andere problemen? We geven hier de antwoorden.

Geschatte leestijd: 11 minuten

Hardware eisen Windows 11

De meest in het oog springende vernieuwingen van Windows 11 ten opzichte van Windows 10 zijn niet de veranderingen in de gebruikersinterface of nieuwe functies, maar de enorm toegenomen hardware eisen. Maar betekent dit dat Windows 11 trager of misschien zelfs wel sneller is? Om daar achter te komen hebben we Windows 10 en 11 het tegen elkaar laten opnemen.

Sneller opstarten

Slechts één ding was bij Windows 10 echt opvallend veranderd Windows kan dankzij een truc veel sneller opstarten. Wanneer je op Afsluiten klikt, sluit Windows alle actieve toepassingen, maar zet zichzelf alleen in de slaapstand (hibernate-modus). Wakker worden uit die slaapstand gaat veel sneller dan normaal opstarten.

Maar hoe staat dat bij Windows 11? Microsoft rechtvaardigt de hogere hardware-eisen met verbeterde beveiligingsmaatregelen. Windows 11 eist standaard een ‘compatibele’ processor, UEFI Secure Boot en TPM 2.0. Dit is onder meer nodig voor de Virtualization-based Security (VBS). Deze VBS virtuele enclaves zijn actief in het werkgeheugen en zijn afgesloten van de rest van het systeem. Dat biedt bescherming tegen aanvallen voor de gegevens in het geheugen, zoals certificaten en hashes van wachtwoorden. Je kunt controleren of VBS actief is met het Windows-programma Systeeminformatie (msinfo32.exe).

Beveiliging op basis van virtualisatie’.

Op de eerste bladzijde staat het redelijk ver onderaan bij de regel ‘Beveiliging op basis van virtualisatie‘. Zo niet, dan kun je het activeren, maar tot nu toe kennen maar tot nu toe kennen we alleen een betrouwbare manier via het register: maak een DWORD aan met de naam EnableVirtualizationBasedSecurity met de waarde 1 onder HKLM\ SYSTEM\ CurrentControlSet\ DeviceGuard en herstart Windows. VBS bevat ook Hypervisor-Protected Code lntegrity (HVCI), waarmee beveiligingskritieke code beschermd kan worden. Daardoor moeten bijvoorbeeld bank-apps in de toekomst beter worden beveiligd en moet het gebruik van cheats bij online games voorkomen worden.

Met msinfo32.exe achterhaal je ook de status daarvan op de eerste pagina in de regels ‘Geconfigureerde services voor beveiliging op basis van virtualisatie’ en ‘Actieve services voor beveiliging op basis van virtualisatie’. Als daar niets achter staat, is HVCI inactief. Activeren gebeurt met een muisklik: start de app Windows-beveiliging en klik bij ‘Apparaatbeveiliging / Kernisolatie’ op de koppeling Kernisolatiedetails. Schuif de schakelaar op Aan. Als alle stuurprogramma’s meewerken, moet Windows opnieuw worden opgestart, waarna HCVI actief is. Die beveiligingsfuncties zijn echter niet echt nieuw, want ze zitten al in Windows 10. Het verschil zit ergens anders: Windows 11 probeert standaard zowel VBS als HVCI te activeren. Echter niet op alle hardware die in principe met Windows 11 compatibel is. Microsoft noemt onder andere een compatibele cpu en HVCl compatibele stuurprogramma’s als eisen.

De Testomgeving

Voor de meeste metingen voor dit artikel hebben we een testcomputer gebruikt met een lntel Core i3- 8100, 8 GB DDR4-2133-RAM en een Samsung-SSD van 256 GB (850 Pro, SATA). De processor voldoet aan de hardware-eisen voor Windows 11, maar opzettelijk maar net. Want hoe trager een testcomputer is, des te waarschijnlijker het is dat er meetverschillen merkbaar zullen zijn. We hebben gekozen voor een lntel-processor omdat AMD-processors op het moment van testen problemen veroorzaakten onder Windows 11: de L3-cache werkt soms dramatisch trager dan onder Windows 10. Microsoft en AMD hebben daar al de eerste patches en nieuwe chipsetdrivers voor uitgebracht. Deze konden de symptomen bij onze tests enigszins verlichten, maar nog niet helemaal elimineren. Er zullen waarschijnlijk nog meer patches volgen.

Bapco Sysmark 25

Voor onze metingen gebruiken we de benchmarksuite Bapco Sysmark 25. Die omvat verschillende retailversies van bekende en populaire toepassingen en meet hoe lang typische werkprocessen daarmee duren. De Adobe-toepassingen omvatten Acrobat Pro, Lightroom Classic, Photoshop en Premiere. Van Microsoft zijn Excel, Outlook, PowerPoint en Word allemaal opgenomen in de 2019-versie. Daarnaast zijn er de audio- editor Audacity, de scripttaal Autolt, het compressieprogramma WinZip 24.0 Enterprise van Corel en de Chrome browser 81.0 van Google. Bapco Sysmark drukt resultaten uit in punten voor verschillende categorieën: Productivity, Creativity en Responsiveness, en er is ook een Overall Rating.

Windows 11 of Windows 10 wie is de snelste?

We hebben Windows 10 en 11 getest met actieve en inactieve VBS, en ook met actieve VBS en HVCI. Dat is gedaan om te voorkomen dat we Windows 11 als trager beoordelen alleen omdat er een beveiligingsfunctie actief is die onder Windows 10 uitgeschakeld is. Uit de resultaten blijkt dat de beveiligingsfuncties het systeem inderdaad afremmen, maar zoals verwacht bij beide systemen in gelijke mate. We hadden niet verwacht dat Windows 11 langzamer zou werken met dezelfde beveiligingsinstellingen: Windows 11 haalt slechts net iets meer dan 95 procent van de prestaties van Windows 10. Ook opvallend: een geactiveerde HVCI vertraagt Windows 10 eigenlijk niet, maar Windows 11 wel: maar slechts heel licht.

Een verklaring daarvoor hebben we nog niet. Het aantal cpu-kernen lijkt geen invloed te hebben. Testruns met dezelfde cpu, waarbij we twee kernen handmatig uitschakelden, toonden dezelfde verschillen tussen Windows 10 en 11. Voor een controlemeting installeerden we beide Windows-versies opnieuw op dezelfde computer, zodat ze niet via UEFI maar klassiek via het oude BIOS opstartten. De meetresultaten komen overeen met die van de UEFl-installaties zonder VBS en HVCI. Ook daar was Windows 11 iets langzamer. Om dat in perspectief te plaatsen: het snelheidsnadeel van Windows 11 is inderdaad meetbaar, maar in de praktijk bijna nooit merkbaar. Niettemin is het de eerste keer sinds lange tijd dat er überhaupt een snelheidsverschil gevonden kan worden, en dan nog wel in de ‘verkeerde’ richting

Opstartsnelheid Windows 11

Hoe snel start Windows 11 op? Die is niet zo makkelijk té beantwoorden, want wanneer is het opstartproces eigenlijk voltooid? Het lijkt voor de hand te liggen aan te nemen dat het verschijnen van het bureaublad het tijdstip is waarop het klaar is. Maar is dat eigenlijk wel zo? Windows heeft namelijk al vele versies lang gesjoemeld met het opstartproces om het opstarten sneller te laten lijken. Het bureaublad verschijnt dan ook als het opstartproces nog niet voltooid is. Als gevolg daarvan reageert Windows de eerste paar seconden niet op muisklikken of toetsaanslagen.

Maar zelfs als het eindelijk lukt, is het opstartproces nog niet voorbij. Windows start veel services bijvoorbeeld meteen, maar sommige hebben het opstarttype ‘Automatisch (vertraagd starten). Dat betekent dat Windows pas uitvoert als daar tijd voor is. Als een proces zo’n service eerder nodig heeft, geeft Windows daar wel voorrang aan, maar dat betekent nog steeds extra wachttijd.

De test

Onze praktijkgerichte tests laten zich niet verblinden door dergelijke optimalisaties. Op de testcomputer staat in de map Opstarten iets dat Windows automatisch zou moeten starten. Pas wanneer dat gebeurd is, gaan wij ervan uit dat het opstartproces in principe voltooid is. Bij de eerste test staat daar een link naar een website die de standaard browser zou moeten weergeven. Dat werkt alleen als de internetverbinding tot stand is gebracht. Als tweede moet Windows een video afspelen, wat alleen kan werken als beeld en geluid werken. Ten derde is er een map met afbeeldingen die Verkenner moet weergeven, om precies te zijn: de kleine pictogrammen.

Om ervoor te zorgen dat Windows die elke keer dat het wordt opgestart opnieuw aanmaakt, verwijderen we de inhoud van de map. Dit doenwe met een script direct voor de herstart wanneer Verkenner al afgesloten is en kopiëren we de afbeeldingen uit een andere map terug naar de afbeeldingenmap. Bij alle tests nemen we de tijd op met een stopwatch, VBS en HVCI waren daarbij telkens gedeactiveerd.

Om een lang verhaal kort te maken: de testresultaten zijn duidelijk, een verschil tussen Windows 10 en 11 is niet meetbaar en zeker niet merkbaar. Maar toch leek dat wel zo te zijn?! Om dat uit te zoeken, hebben we gemeten hoe lang het duurt voor het bureaublad verschijnt. En inderdaad: de gemiddelde tijd die nodig is om het bureaublad te laten verschijnen, werd op onze testcomputer teruggebracht van 13 seconden bij Windows 10 tot 7 seconden bij Windows 11 – bijna gehalveerd.Maar omdat je Windows op dat moment nog niet kunt gebruiken, is dat alleen voor de schone schijn.

Compitabiliteit Windows

Bij de gebruikelijke tests van nieuwe Windows-versies moeten we eigenlijk ook controleren of alle toepassingen compatible zijn. Maar deze keer hebben we ons dat werk bespaard, want de onderbouw van Windows 11 is dezelfde als die van Windows 10 versie 21H1, en de beveiligingsfuncties zaten daar al in. Kortom: wat met 10 werkt, werkt ook met Windows 11. Bovendien geeft Microsoft de garantie dat alles zal werken. Zo niet, dan zal het bedrijf gratis helpen. Dat geldt echter alleen als je Windows met een passende
licentieovereenkomst rechtstreeks bij Microsoft of een geautoriseerde partner gekocht hebt. Met andere woorden: dat zal je niet helpen op je privé-pc. Toch die garantie is een goed teken, want voor Microsoft is het een economische beslissing. Je moet er heel zeker van zijn dat het niet te duur gaat worden als je gratis hulp moet bieden in geval van problemen. Die veronderstelling wordt gesteund door de opmerkelijk korte lijst van problemen die tot dusver bekend zijn, althans wat de toepassingen betreft (zie de link op deze pagina). Daartoe behoort de desktopvirtualisatie VirtualBox, waarvoor fabrikant Oracle bij het schrijven van dit artikel al aan updates werkte. Het tweede probleem betreft toepassingen die niet ASCII- tekens in het register opslaan. Dat klinkt op het eerste gezicht dramatisch, maar tot dusver is dat alleen bekend van een Vietnamese browser en een Portugese authenticatie-app voor mobiele toestellen. Toch kun je op compatibiliteitsproblemen stuiten vooral als je tot nu toe een 32-bit Windows-versie gebruikt hebt. Windows 11 is alleen beschikbaar als 64 bit variant, er draait geen 16-bit software op. Dat gold ook al voor 64-bit versies van de voorgaande versies Wat echter uitdrukkelijk geen probleem is, is 32-bit software. Die werkt met een 64-bit Windows zo soepel dat je normaal gesproken niet merkt dat daar een 32 bit subsysteem bij betrokken is. Ten slotte betekent het feit dat er geen 32-bit versie van Windows meer is, dat je met Windows 11 geen hardware kunt gebruiken waarvoor geen 64-bit stuurprogramma bestaat. Tot dusver zijn er geen andere hardwareproblemen met Windows 11 bekend, met uitzondering van printers die via usb zijn aangesloten. Maar printerproblemen zijn momenteel toch al een heet hangijzer voor Microsoft.

De conclusie

Het opstarten van Windows 11 duurt net zo lang als Windows 10, ook al lijkt het sneller. Tijdens het gebruik is Windows 11 echter meetbaar langzamer. Met actieve beveiligingsfuncties is het nog trager, maar dat geldt ook voor Windows 10 en is op zich geen reden het zonder die extra beveiliging te doen: de effecten zijn meetbaar maar niet merkbaar. Waarom Windows 11 met identieke beveiligingsinstellingen trager is dan Windows 10 kan nog niet met zekerheid worden gezegd. De usual suspects zijn de instellingen
waar Microsoft wellicht ongemerkt heeft aangepast, maar ook de drivers die met Windows 11 worden meegeleverd kunnen een merkbare factor zijn.
Wat compatibiliteit betreft, zou je nauwelijks verschillen mogen merken. Tenzij je nog steeds een 32 Windows-versie gebruikt, maar dan is de pijn van overschakelen naar Windows 11, dat alleen beschibaar is als 64-bit variant, net zo groot als bij het overschakelen naar een oudere 64-bit Windows.

Wat vindt u ervan? Bent u al overgegaan naar Windows 11? Of bent u tevreden met wat u heeft? We zijn erg benieuwd naar uw persoonlijke ervaringen. We zien uit naar uw reacties 🙂

• Browser test Internet Explorer 10 de veiligste browser
• Intern geheugen Windows
• Automatisch opstarten voorkomen
• Opnieuw indexeren van Windows
• Geen Internet? Traag? Dit kunt u doen:

Bron: https://www.ct.nl/nieuws/windows-11-opstart-trager-windows-10/

Deel met je vrienden 👍